Ostatnia szansa - pomoc przez wiedzę

Pomaganie na siłę

    Czasami widzimy, że osoba z naszego otoczenia cierpi, ma problemy i chcemy w jakiś sposób pomóc tej osobie, doradzić.

Tutaj możemy mieć do czynienia z osobą, która nie chce się zwierzać z różnych względów. W takiej sytuacji odradzam narzucanie się z pomocą. Nie powinniśmy pomagać komuś na siłę jeżeli on/ona tej pomocy nie chce i nie akceptuje. Takie zachowanie niestety może mieć odmienne skutki od zamierzonych - czym możemy zniechęcić tę osobę do siebie i będzie unikać naszego towarzystwa.

Myślę, że najlepiej jest zasugerować, że wiemy, widzimy, że coś się dzieje. Możemy zachęcić kogoś do opowiedzenia o swoich kłopotach, a jeżeli odmawia pomocy, powinniśmy powiedzieć, że w razie gdy będzie kiedykolwiek nas potrzebować, my zawsze będziemy dla niego/ niej oparciem i zawsze może do nas się zwrócić po radę, gdy będzie mieć taką potrzebę np.:

- "Rozumiem, że nie chcesz o tym rozmawiać i masz do tego prawo. Chcę jednak żebyś wiedział/ wiedziała, że ja zawsze tutaj jestem i gdy będziesz chciał/chciała porozmawiać, w każdej chwili możesz się do mnie zwrócić.

(Oczywiście nie dotyczy to sytuacji niebezpiecznych, które zagrażają zdrowiu i życiu tej osoby np. gdy ktoś grozi popełnieniem samobójstwa - wtedy powinniśmy reagować od razu bez względu na to, czy ta osoba oczekuje naszej pomocy czy nie).

Jest szansa, że ta osoba kiedyś zmieni zdanie i zwróci się do nas po radę lub pomoc albo tak się nigdy nie stanie. Wtedy powinniśmy uszanować jego/jej decyzję po prostu pozostawić ją/go samą/samego by samodzielnie lub z pomocą innych bliskich osób rozwiązał/ rozwiązała dany problem.  

   Dlaczego ludzie odmawiają naszej pomocy lub nie chcą zwierzać się ze swoich problemów?

1. Ma już osobę, która pomaga mu/ jej, doradza i nie potrzebuje już naszej pomocy - może o swoich problemach rozmawia już z psychologiem, terapeutą, członkiem rodziny, partnerem, bliskim przyjacielem. 

2. Zbyt krótko się znacie - jeżeli znasz kogoś krótko lub powierzchownie nie oczekuj, że opowie ci o prywatnych problemach.

3. Nie lubi cię.

4. Brak zaufania - np. ktoś myśli, że jesteś wścibski/ wścibska lub masz złe intencje dlatego wypytujesz.

5. Temat jest zbyt bolesny - np. pytanie osoby śmiertelnie chorej o wyniki badań może być dla takiej osoby zbyt bolesne i nie chce z tobą o tym rozmawiać.

6. Zdecydował/ zdecydowała, że rozwiąże swoje problemy sam/ sama bez pomocy osób z zewnątrz.

7. Jest to sprawa prywatna i przeznaczona tylko dla określonych najbliższych osób np. problemy ze zdrowiem, problemy małżeńskie lub w związku - chce rozwiązać to wśród określonych osób bez udziału osób z zewnątrz.

Wnioski: Nie powinniśmy pomagać nikomu na siłę, poza wyjątkowymi niebezpiecznymi sytuacjami. 

Nie bądźmy wścibscy.

Pomagajmy, ale nie narzucajmy się.

Współczucie osobom podobnym do nas.

Z reguły ludzie częściej współczują osobom podobnych do nich (ta sama narodowość, kolor skóry, płeć),; z którymi są spokrewnieni lub łączą ich jakieś inne relacje np. koleżeńskie, niż innym osobom.

Poniżej postaram się przytoczyć kilka sytuacji, które pomogą bardziej zrozumieć to zjawisko.

1. Współczucie osobom o tej samej narodowości lub kolorze skóry.

2. Współczucie osobom spokrewnionym.

3. Współczucie przyjaciołom i osobom o tej samej płci.

4. Bardziej też współczujemy osobom nam bliskim niż obcym.

Wnioski: 

Współczucie osobom podobnym do nas może mieć funkcję pozytywną - mamy motywację, by pomóc lub doradzić coś osobie, której współczujemy, ale często prowadzi do błędu w postrzeganiu innych osób lub wydarzeń, co może krzywdzić niewinne osoby. Ponieważ bardziej współczujemy osobom podobnym do nas możemy łatwo przeoczyć inne czynniki, na przykład to, że nasz przyjaciel lub członek rodziny kłamie lub nie ma racji w danym konflikcie.

W takich sytuacjach zdarza się, że ludzie zamknięci są na argumenty drugiej strony, mogą nawet taką osobę atakować słownie, zrywać z nią znajomość ponieważ uznają tylko jedną wersję wydarzeń za tą prawdziwą, tą wersję, którą przedstawia osoba, z którą się bardziej utożsamiają.

Dlatego warto pamiętać o tym, że w stytuacji konfliktowej nawet gdy my mamy rację, członkowie rodziny, przyjaciele drugiej strony i tak mogą być przeciwko nam, w przypadku rozwodu, konfliktów małżeńskich, konfliktów w miejscu pracy, szkole itp. Nie będą rozumieli naszego punktu widzenia.

Myślę, że aby uniknąć błędu w ocenie sytuacji powinniśmy starać się poznać argumenty drugiej strony, porozmawiać, zapytać, co spowodowało problem.

Nie powinniśmy od razu zakładać, że to co mówią członkowie rodziny, przyjaciele, znajomi, jest od razu prawdą i ta druga strona jest zła. Odradzam dokuczanie, obgadywanie i izolowanie się tym bardziej, jeżeli nie mamy dowodów na to, co mówi nam np. nasz przyjaciel o innej osobie.

Oczywiście opisane tu sytuacje nie zawsze mają miejsce, ponieważ to komu współczujemy nie zależy tylko od podobieństwa.

[Dzięki książce Martina L. Hoffmana pt.: "Empatia i rozwój moralny"]

Przebieg żałoby

   Przechodzenie żałoby możemy podzielić na trzy stadia.

Pierwszym z nich jest faza szoku.

Strata kogoś bliskiego jest zawsze szokiem, tym bardziej, gdy wydarzyła się niespodziewanie i nie była skutkiem długotrwałej choroby, kiedy rodzina ma czas na oswojenie się z sytuacją.

W fazie szoku organizm człowieka może przejść fizyczne załamanie i jest to całkowicie normalne w tej pierwszej fazie.

Osoba w żałobie może mieć problemy ze snem, może odczuwać trudności z oddychaniem, brak apetytu. Do tego dochodzi ciągłe zmęczenie, brak motywacji. Normalnym symptomem w fazie szoku jest nagły wybuch emocjonalny, to znaczy, że osoba odczuwająca stratę może płakać, krzyczeć, zaprzeczać śmierci bliskiej osoby mówiąc, że to nie prawda, to kłamstwo. Pojawiają się negatywne emocje takie jak: wyrzuty sumienia i poczucie winy, że nie zapobiegło się tragedii (jest to omawiane wcześniej poczucie winy z powodu zaniechania), lub myśli, że powinniśmy zrobić coś inaczej, gdy bliski jeszcze żył. W tej i kolejnej fazie człowiek w żałobie może chętnie się izolować i nie chce mieć kontaktu na przykład ze znajomymi.

   Gdy przejdziemy pierwszą fazę żałoby, pojawia się druga - jest to tzw. faza smutku.

Tutaj normalną reakcją będzie napływ negatywnych emocji. Takimi emocjami są między innymi: smutek, wyrzuty sumienia, poczucie winy, tęsknota.

W tym etapie umysł skupiony jest na myślach o osobie, która odeszła, wspominaniu jej, poczucie jak bardzo ta osoba jest potrzebna i nam jej brakuje. Poza tym dalej mogą utrzymywać się fizyczne dolegliwości oraz brak motywacji jak w pierwszej fazie, ale nie są tak bardzo silne jak w fazie szoku.

   Ostatnią fazą jest tzw. pogodzenie się ze stratą.

W tym miejscu ludzie powracają do normalnego życia. Zaczynają interesować się otaczającymi ich ludźmi, światem, chcą mieć kontakt z innymi ludźmi. Objawy z fazy smutku zaczynają powoli ustępować. Jest o oznaka tego, że proces żałoby jest bliski końca i następuje akceptacja rzeczywistości.

   Należy dodać, że poszczególne fazy u każdego człowieka mogą przebiegać trochę inaczej. Mogą różnić się na przykład czasem trwania albo nie wszystkie opisane tutaj rzeczy wystąpią u danego człowieka. Niektórzy ludzie nie przechodzą żałoby w ogóle, inni przez pewien czas radzą sobie dobrze ( np. do pogrzebu) a dopiero potem wystąpi u nich taki wybuch emocjonalny.

Poczucie winy w relacjach.

   Poczucie winy w relacjach może pojawić się w bliskich związkach z ludźmi.

   Ten rodzaj poczucia winy charakteryzuje się tym, że widząc negatywny nastój u bliskiej ci osoby na przykład: żony, męża, rodzica, dziecka lub przyjaciela zaczynasz odczuwać poczucie winy, ponieważ wydaje ci się, że jest smutny właśnie przez ciebie. Dzieje się to w sytuacji, gdy nie do końca orientujesz się jaka jest przyczyna obniżonego nastroju u bliskiej osoby.

   Poczucie winy w relacjach bardzo często jest nieuzasadnione, ponieważ druga osoba może być smutna z innego powodu.

   Jeżeli ty odczuwasz ten rodzaj poczucia winy, jest bardzo prawdopodobne, że druga osoba pozostająca z tobą w jakiegoś rodzaju relacji też takie poczucie winy odczuwa. Jednak nie zawsze tak jest.

 Należy zapytać wprost osobę dlaczego jest smutna.

[ Na podstawie książki "Empatia i rozwój moralny"].