Emocje

Współczucie osobom podobnym do nas.

Z reguły ludzie częściej współczują osobom podobnych do nich (ta sama narodowość, kolor skóry, płeć),; z którymi są spokrewnieni lub łączą ich jakieś inne relacje np. koleżeńskie, niż innym osobom.

Poniżej postaram się przytoczyć kilka sytuacji, które pomogą bardziej zrozumieć to zjawisko.

1. Współczucie osobom o tej samej narodowości lub kolorze skóry.

2. Współczucie osobom spokrewnionym.

3. Współczucie przyjaciołom i osobom o tej samej płci.

4. Bardziej też współczujemy osobom nam bliskim niż obcym.

Wnioski: 

Współczucie osobom podobnym do nas może mieć funkcję pozytywną - mamy motywację, by pomóc lub doradzić coś osobie, której współczujemy, ale często prowadzi do błędu w postrzeganiu innych osób lub wydarzeń, co może krzywdzić niewinne osoby. Ponieważ bardziej współczujemy osobom podobnym do nas możemy łatwo przeoczyć inne czynniki, na przykład to, że nasz przyjaciel lub członek rodziny kłamie lub nie ma racji w danym konflikcie.

W takich sytuacjach zdarza się, że ludzie zamknięci są na argumenty drugiej strony, mogą nawet taką osobę atakować słownie, zrywać z nią znajomość ponieważ uznają tylko jedną wersję wydarzeń za tą prawdziwą, tą wersję, którą przedstawia osoba, z którą się bardziej utożsamiają.

Dlatego warto pamiętać o tym, że w stytuacji konfliktowej nawet gdy my mamy rację, członkowie rodziny, przyjaciele drugiej strony i tak mogą być przeciwko nam, w przypadku rozwodu, konfliktów małżeńskich, konfliktów w miejscu pracy, szkole itp. Nie będą rozumieli naszego punktu widzenia.

Myślę, że aby uniknąć błędu w ocenie sytuacji powinniśmy starać się poznać argumenty drugiej strony, porozmawiać, zapytać, co spowodowało problem.

Nie powinniśmy od razu zakładać, że to co mówią członkowie rodziny, przyjaciele, znajomi, jest od razu prawdą i ta druga strona jest zła. Odradzam dokuczanie, obgadywanie i izolowanie się tym bardziej, jeżeli nie mamy dowodów na to, co mówi nam np. nasz przyjaciel o innej osobie.

Oczywiście opisane tu sytuacje nie zawsze mają miejsce, ponieważ to komu współczujemy nie zależy tylko od podobieństwa.

[Dzięki książce Martina L. Hoffmana pt.: "Empatia i rozwój moralny"]

Przebieg żałoby

   Przechodzenie żałoby możemy podzielić na trzy stadia.

Pierwszym z nich jest faza szoku.

Strata kogoś bliskiego jest zawsze szokiem, tym bardziej, gdy wydarzyła się niespodziewanie i nie była skutkiem długotrwałej choroby, kiedy rodzina ma czas na oswojenie się z sytuacją.

W fazie szoku organizm człowieka może przejść fizyczne załamanie i jest to całkowicie normalne w tej pierwszej fazie.

Osoba w żałobie może mieć problemy ze snem, może odczuwać trudności z oddychaniem, brak apetytu. Do tego dochodzi ciągłe zmęczenie, brak motywacji. Normalnym symptomem w fazie szoku jest nagły wybuch emocjonalny, to znaczy, że osoba odczuwająca stratę może płakać, krzyczeć, zaprzeczać śmierci bliskiej osoby mówiąc, że to nie prawda, to kłamstwo. Pojawiają się negatywne emocje takie jak: wyrzuty sumienia i poczucie winy, że nie zapobiegło się tragedii (jest to omawiane wcześniej poczucie winy z powodu zaniechania), lub myśli, że powinniśmy zrobić coś inaczej, gdy bliski jeszcze żył. W tej i kolejnej fazie człowiek w żałobie może chętnie się izolować i nie chce mieć kontaktu na przykład ze znajomymi.

   Gdy przejdziemy pierwszą fazę żałoby, pojawia się druga - jest to tzw. faza smutku.

Tutaj normalną reakcją będzie napływ negatywnych emocji. Takimi emocjami są między innymi: smutek, wyrzuty sumienia, poczucie winy, tęsknota.

W tym etapie umysł skupiony jest na myślach o osobie, która odeszła, wspominaniu jej, poczucie jak bardzo ta osoba jest potrzebna i nam jej brakuje. Poza tym dalej mogą utrzymywać się fizyczne dolegliwości oraz brak motywacji jak w pierwszej fazie, ale nie są tak bardzo silne jak w fazie szoku.

   Ostatnią fazą jest tzw. pogodzenie się ze stratą.

W tym miejscu ludzie powracają do normalnego życia. Zaczynają interesować się otaczającymi ich ludźmi, światem, chcą mieć kontakt z innymi ludźmi. Objawy z fazy smutku zaczynają powoli ustępować. Jest o oznaka tego, że proces żałoby jest bliski końca i następuje akceptacja rzeczywistości.

   Należy dodać, że poszczególne fazy u każdego człowieka mogą przebiegać trochę inaczej. Mogą różnić się na przykład czasem trwania albo nie wszystkie opisane tutaj rzeczy wystąpią u danego człowieka. Niektórzy ludzie nie przechodzą żałoby w ogóle, inni przez pewien czas radzą sobie dobrze ( np. do pogrzebu) a dopiero potem wystąpi u nich taki wybuch emocjonalny.

Poczucie winy w relacjach.

   Poczucie winy w relacjach może pojawić się w bliskich związkach z ludźmi.

   Ten rodzaj poczucia winy charakteryzuje się tym, że widząc negatywny nastój u bliskiej ci osoby na przykład: żony, męża, rodzica, dziecka lub przyjaciela zaczynasz odczuwać poczucie winy, ponieważ wydaje ci się, że jest smutny właśnie przez ciebie. Dzieje się to w sytuacji, gdy nie do końca orientujesz się jaka jest przyczyna obniżonego nastroju u bliskiej osoby.

   Poczucie winy w relacjach bardzo często jest nieuzasadnione, ponieważ druga osoba może być smutna z innego powodu.

   Jeżeli ty odczuwasz ten rodzaj poczucia winy, jest bardzo prawdopodobne, że druga osoba pozostająca z tobą w jakiegoś rodzaju relacji też takie poczucie winy odczuwa. Jednak nie zawsze tak jest.

 Należy zapytać wprost osobę dlaczego jest smutna.

[ Na podstawie książki "Empatia i rozwój moralny"].

"Separacyjne poczucie winy"

Polega to na odczuwaniu poczucia winy przez dzieci w sytuacji kiedy zamierzają opuścić (lub opuściły) dom rodzinny.

Zdarza się, że syn lub córka czuje się winny/ winna gdy zaczyna z kimś się spotykać, mieć dziewczynę/ chłopaka.

Dzieciom wydaje się, że poprzez swój wyjazd skrzywdzą rodziców, sprawią im przykrość lub rodzice będą przez nich czuli się samotni.

Do pewnego stopnia jest to normalne i świadczy o tym, że rodzice są dla nich ważni, ale zaczyna być problemem, gdy to utrudnia im realizację swoich planów i marzeń lub wchodzenie w relacje z płcią przeciwną.

Co może wzmacniać ten rodzaj poczucia winy?

Może je wzmacniać zachowanie rodziców, którzy nie zdając sobie sprawy z konsekwencji ich działań w sposób nieświadomy wzmacniają poczucie winy swoich dzieci, mówiąc ich jak bardzo będą tęsknić, jak będą smutni i nieszczęśliwi gdy ich dziecko wyjedzie. Nawet gdy z drugiej strony cieszą się z jego wyjazdu.

Podobnie jak inne rodzaje poczucie winy w tym przypadku może być ono wyobrażone. Oznacza to, że nie musi mieć ono odzwierciedlenia w rzeczywistości. Rodzicom nie musi być przykro z wyjazdu syna lub córki; lub rodzicom jest przykro, ale w mniejszym stopniu. W konsekwencji ich potomek odczuwa większe cierpienie niż jego rodzice.

Według autora książki często dotyka to jedynaków wychowywanych przez samotnych rodziców.

Wnioski: :Jeśli jesteś rodzicem staraj się unikać mówienia dziecku tego, że będziesz tęsknić lub będziesz smutna/ smutny gdy wyjedzie/ wyprowadzi się, ponieważ to może wzmocnić jego negatywne uczucia, cierpienie, poczucie winy i wyrzuty sumienia.

 [źródło: Martin L. Hoffman - Empatia i rozwój moralny].